Enige tijd geleden had ik een les zen-meditatie. We moesten onze ogen dicht doen en kregen iets in onze hand. Ik kreeg weerstand, want ik dacht: “Weer die stomme rozijn oefening, die ik al tig keer gedaan heb, echt niet origineel”. Ik wachtte geïrriteerd tot de oefening voorbij was en sprak mijn weerstand uit bij de nabespreking. De zen-leraar maakte mij ervan bewust dat het me niet gelukt was om met een frisse blik, in het hier-en-nu te kijken. Dat mijn aandacht werd afgeleid door mijn denken, die ging analyseren, interpreteren en mij uit het moment haalde en daardoor mij ook een nieuwe ervaring ontnam. Daar was ik even teleurgesteld door. Dat stomme hoofd ook…! Hoe fijn had het kunnen zijn, als ik het denken en analyseren even had kunnen uitschakelen, in het moment had kunnen zijn en een nieuwe ervaring had kunnen opdoen, alsof ik de oefening voor het eerst deed…

Door het lezen van het boek “Innerlijke Leiding” geschreven door Hanneke en Hans Kortweg (dat ik na 9 jaar weer eens opnieuw aan het lezen ben), word ik me nu weer extra bewust hoe ik me gevangen laten nemen door het lagere denken, de mentale drukte die het teweeg brengt en mijn verlangen om hieruit te ontsnappen. Door dit boek, heb ik weer helder wat hier nu eigenlijk gebeurt.

Ons denkapparaat

Ons denkapparaat (wat we ook het lineaire of lagere denken noemen) heeft als doel ons te helpen met overleven. Het is erop uit om ons te behoeden voor herhaling van fouten, vergissingen, frustraties, pijn e.d. Dus wat doet ons denkapparaat? Het analyseert en selecteert alle ervaringen die in het verleden hebben plaatsgevonden, slaat deze op en past ze toe op alle nieuwe situaties. Dit gebeurt vrij primitief, ongenuanceerd en generaliserend (1x gebeten door een hond, alle honden zijn niet te vertrouwen). Natuurlijk kan dit soms nuttig en leven verlengend zijn, maar prijs die we hiervoor betalen is hoog, heel hoog; namelijk grote mentale drukte en het belemmeren van geluk. Thema’s die veel mensen in deze tijd bezighouden.

Bij de kleinste prikkel gaat het denkapparaat als een dolle te keer met analyseren en associëren en gaat het continu in gesprek met veronderstelde ‘tegenstanders’ (denk bijvoorbeeld aan je innerlijke criticus). En voor je het weet ga je nog geloven in wat het denkapparaat je vertelt, ontwikkel je angsten, vooroordelen en blijft de doem van het verleden over al het nieuwe hangen. Herkenbaar? En misschien nog wel het belangrijkste: het belemmert je geluk. Het is aan ons om de negatieve zekerheden van gisteren niet meer toe te passen op het mysterie van dit moment en om ons eigen nieuwe antwoord te geven. Maar hoe dan?

Vrij zijn

Het heeft geen zin om je denkapparaat te onderdrukken of proberen te beheersen. Als je dat doet komt hij op onverwachte momenten in versterkte mate terug. En daarnaast is het ook een uiterst nuttig instrument, als het maar niet de boventoon voert c.q. zijn plaats weet.

Wat je te doen staat is de impulsen van het denken zien als informatie en niet emotioneel te reageren op deze informatie. Angsten en negatieve verwachtingen zijn dan niet meer bepalend voor jouw keuzes. Én, zoals ik bij zen-meditatie leer, volledig in de ervaring van het moment te zijn. Hierdoor leer je “denken wat je wilt denken, zodat je kunt voelen wat je wilt voelen en doen wat je wilt doen” (Rients Ritskes). Alleen zo krijg je contact met jouw essentiële werkelijkheid en jouw creatieve vermogen. En dit draagt bij aan vrij zijn. En als je dit doet, beoefen je discipline.

Na de boven beschreven zen les, ben ik weer vaker op mijn poef gaan zitten. Ik richt me op wat meditatie mij brengt, op mijn diepere verlangen om meer met mijn essentie in contact te zijn. En ik kan je zeggen, mij helpt het.

Marije