Ik ben alweer wat wijzer geworden in mijn ‘onderzoek’ naar emoties en voelen. Het boek ‘Leer voelen wat je wilt voelen’ van Rients Ritskes en de zen lessen inspireren mij hierbij.
Het verschil tussen voelen, emoties en gevoelens
Wat is nu precies het verschil tussen voelen, emoties en gevoelens? Vaak worden deze termen door elkaar gebruikt. Rients Ritskes beschrijft voelen als volgt: “Voelen is de bewustwording van een fysieke reactie op iets wat gebeurt in het lijf (1), het denken (2) of in de omgeving (3)”. Het denken aan de spannende presentatie die je binnenkort moet houden, kan ertoe leiden dat je hoger en sneller gaat ademen. De gedachte leidt dan tot een verandering in je lichaam. Je loopt buiten in de schemer in het bos te wandelen en hoort een vreemd geluid. Je lijf reageert met het harder kloppen van je hart. Je zintuigen spelen een belangrijke rol bij het voelen. Na het voelen komt pas de emotie. De emotie brengt je in beweging/tot actie om je doel te bereiken. Voortbordurend op de bovenstaande voorbeelden: je gaat mediteren, zodat je ademhaling weer rustig wordt, of je rent weg voor het mogelijke gevaar. Kortom: je neemt iets waar, je reageert daar fysiek op, je beoordeelt de situatie en onderneemt actie. Voorbeelden van emoties zijn angst, woede, verdriet, blijdschap.
Bij gevoel is er ook een psychologische/ fysiologische prikkel, maar niet eentje die je in beweging zet. Gevoelens zijn redelijk stabiel, denk bijvoorbeeld aan geluk, tevredenheid, dankbaarheid en liefde.
Gevoelens heb je en emoties hebben jou
Iemand zei het laatst zo mooi: “Gevoelens heb je en emoties hebben jou”. Emoties komen en gaan en zetten je in beweging, gevoelens niet.
Hoe meer je echter beheerst wordt door jouw emoties, hoe moeilijker het wordt om zuiver te voelen/waar te nemen. Emoties vertroebelen namelijk jouw beeld van de situatie, waardoor de kans groter is dat je verkeerde keuzes maakt en verkeerde acties onderneemt. Emoties zijn op zich niet slecht, als je je maar niet erdoor laat beheersen.
Veelvuldig je emoties delen is niet helpend
Wat ook tot vertroebeling leidt, is het uitgebreid delen van je emoties met anderen.
Hoe lekker het ook is om meteen na een onprettige situatie je hele verhaal te delen met een goede bekende, het onderscheid tussen wat je werkelijk beleefd hebt en wat je denkt beleefd te hebben vertroebelt. En als je jouw (steeds dramatischer wordende) verhaal maar vaak genoeg deelt, ga je er nog in geloven ook! Werkelijkheid en fantasie gaan door elkaar heen lopen en dit zorgt weer voor een stortvloed aan nieuwe emoties….
Je zet jezelf steeds meer in een slachtoffer rol, waarmee je (bewust of onbewust) iets wilt bereiken in je omgeving. Kortom, veelvuldig je emoties delen is niet helpend; jouw emoties krijgen hierdoor steeds meer de overhand. Mediteren helpt mij om van een afstand naar mijn emoties te kijken en bewuster te worden van wat ik voel.
Het onderscheid tussen voelen en denken kan lastig zijn
In mijn coachingsessies vraag ik geregeld aan mijn coachee: “Wat voel je”. Vaak krijg ik een antwoord uit het hoofd, een verklaring of uitleg. Het is niet altijd even makkelijk voor iedereen om te voelen en om denken en voelen te scheiden.
Sta deze week eens stil bij wat je voelt en waar je dit in je lijf voelt. En of het voelen van binnenuit komt, of dat je het hebt ‘bedacht’. Veel plezier met deze ontdekkingstocht!
Marije